Bespreking Minstry for the Future, van Kim Stanley Robinson: het kán allemaal wél

Er zijn drie soorten hoodstukken in Minstry for the Future. Die hoofdstukken gaan respectievelijk over Frank, Mary, of ze vallen in de categorie 'overig'.

Het boek begint met het beste hoofdstuk: Frank die een dodelijk hittegolf meemaakt in India. Kim Stanley Robinson beschrijft een levende hel en deelt ons klinisch mede dat je uiteindelijk levend kookt als de buitentemperatuur langere tijd boven je lichaamstemperatuur blijft. In totaal komen drie miljoen mensen komen om. Deze gruwelijke gebeurtenis wordt de catalyst, in dit boek, voor de mensheid om klimaatverandering nu eindelijk écht te gaan stoppen.

Daarvoor wordt een ministerie voor de toekomst opgericht en Mary wordt het hoofd daarvan. Frank ontvoert Mary daarop, onder bedreiging van een vuurwapen, om haar te dwingen, of tenminste duidelijk te maken, dat méér nodig is. Anders blijft het aanmodderen, net zoals het dat nu ook al is, in de realiteit buiten het boek.

Het hoofdstuk met de ontvoering is misschien het op-een-na beste. Ik vind het interessant dat we Frank zien vanuit het oogpunt van iemand anders. Zodat we onder andere kunnen zien hoe zijn paniekaanvallen, voortkomend uit zijn posttraumatisch stressstoornis, er van buiten uitzien. Ik vind het raak dat Mary gewoon vindt dat Frank gelijk heeft. Ik vind het ontroerend dat Mary sympathie voor Frank heeft en blijft hebben, gedurende het boek.

Frank vertegenwoordigt emoties over klimaatverandering: woede, wanhoop en de gedrevenheid om écht iets de toen (ik noem dat maar een emotie). Mary vertegenwoordigt vooral de berekenende ratio.

Het derde soort hoofdstuk in Ministry gaat over heel veel andere mensen en wat zij doen: in opstand komen, nieuwe soorten leefgemeenschappen oprichten, gletsjers stoppen te snel in de antarctische oceaan te glijden enzovoorts. (Dat laatste is overigens de enige échte, of harde, sciencefiction in Ministry.)

Veel aandacht wordt besteed aan de economie die nieuw wordt ingericht, met een carboncoin met een waarde die gebaseerd is op CO2 die gevangen wordt of voorkomen wordt in de atmosfeer te komen. Dus bijvoorbeeld krijgt een boer in India coins voor het verbouwen van zijn land (dat houdt CO2 vast, als je het op permaculturele wijze doet) en krijgen oliestaten een gigantisch bedrag aan coins, voor het niet oppompen van hun reserves.

Daarnaast gaan veel hoofstukken over hoe men met vluchtelingen omgaat en hoe veel landoppervlakte wordt teruggegeven aan de natuur, als de wereldbevolking gaat dalen.

Opvallend genoeg wordt slechts in de marge genoemd het geweld dat ook gepleegd wordt: miljardairs die vermoord worden of vliegtuigen die worden neergehaald. Die laatste met zwermen van drones. Die eerste met zwermen van kleine raketten: een nieuw soort wapen (ik kan even niet op de naam ervan komen).

Of geweld gepleegd moet worden om grote maatschappelijke veranderingen te bereiken, is wel een essentiële vraag. Ministry antwoord: "Ja, het moet". Frank doet het, Mary laat het heimelijk doen, maar beweegredenen worden niet echt toegelicht.

Het ministerie, en daarmee ook al snel Mary en Frank, bevinden zich in Zwitserland. De cultuur van dat land leren we zo goed kennen, alsmede de geografie ervan (zelfs over miljoenen jaren) en de flora en fauna. Robinson schrijft daar met veel liefde over. En ook over de Noordpool en andere uitgelichte locaties. En over alle initiatieven.

En dat is interessant, maar het leest als roman niet lekker weg. Want het is veel, met meer dan 100 hoofdstukken. Ik moest me echt dwingen voor de laatste, zeg, 200 bladzijden om het boek op te blijven pakken.

Dus nu ben ik opgelucht dat ik klaar ben, licht teleurgesteld in mezelf omdat ik volgende boeken teveel vooruit heb geschoven, maar toch ook blij dat ik Ministry en zijn wijsheden tot me heb genomen.

In de maanden die ik over het boek heb gedaan, heb ik veel mensen erover verteld. In gesprekken over problemen in de wereld kon ik vaak zeggen: "Nou, in Ministry for the Future pakken ze dat zo en zo aan." (Dat lukte me overigens ook met meer fantastische sciencefiction, zoals Children of Time.) En als ik soms moedeloos van de stand van de wereld word -met de opkomst van extreem-rechts, de slechte beslissingen die de politiek neemt, of de goede beslissingen die uitblijven- dan is het soms fijn om in gedachten in dit boek te vluchten: het kán allemaal wél.